18. Türkce Ödevi
Konu : İki Noktanın Kullanıldığı Yerler ve ZarflarNe zamana ? : 12 Ocak 2011 Perşembe
Not : Farklı ödevler buldum istediğinizi yazın.
İKİ NOKTANIN KULLANILDIĞI YERLER
ÖDEV 1
-
Açıklama yapılacak yerlerde kullanılır:
bestesiz:bestesi olmayan.
sıfat: İsimlerden önce gelerek onların nitelik ve niceliklerini bildiren kelimeler.
Kelimeler genel olarak ikiye ayrılır: İsimler ve fiiller.
Bu işin en sağlam yolu şudur: Bildiğinden şaşmamak.
Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek kelime bile yazmayan iki kişi görmüşümdür: Atatürk ve İnönü.
Kendimi takdim edeyim: Meclis kâtiplerinden Hayrullah.
- Bir cümleden sonra alıntı bir cümle geliyorsa veya bir söz naklediliyorsa iki nokta kullanılır:
Çocuk merakla sordu: "Bana ne getirdin?"
O, başarının sırrını tek kelimeyle açıklar: Azim
- Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerin sonuna konur.
Millî Edebiyat akımının temsilcilerinden bazıları şunlardır: Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ali Canip Yöntem...
- Karşılıklı konuşmalarda kimin konuşacağı belirtildikten sonra iki nokta konur:
-Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
Ziraatçi sayar:
-Yulaf, pancar, nohut, mercimek...
Bilge Kağan: Türklerim işitin!
Üstten gök çökmedikçe
alttan yer delinmedikçe
ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?
Koro: Göğe erer başımız başınla senin!
- Kütüphanecilikte yazar ve eser adı arasına konur:
Yahya Kemal Beyatlı: Kendi Gök Kubbemiz
- Ses biliminde uzun okunması gereken ünlüden sonra kullanılır:
a:ile, ceva:hir, di:nen, ka:til, i:cat...
- Matematikte bölme işareti yerine kullanılır:
45:3=15
İki noktadan sonra bağımsız bir cümle geliyorsa bu cümle büyük harfle başlar; art arda örnekler sıralanıyorsa ilk örnek küçük harfle başlar:
Tam kapıdan çıkmak üzereyken sordu: Akşam erken gelecek misin?
İnceleyeceğiniz kelimeler şunlar: gelmek, nakletmek, gidedurmak.
İnsan üç şeye benzer: ağaca, suya ve rüzgâra
*İki nokta kullanılmış cümleler bazen aynı kelimeler kullanılarak ama iki nokta kullanılmadan da kurulabilir: Çocuk merakla sordu: "Bana ne getirdin?" >Çocuk merakla, bana ne getirdin, diye sordu vb.
Genel Ağ adreslerinde kullanılır:http://keremmetekerem.tr.gg
http://facebook.com
ÖDEV 2
İKİ NOKTA (:)
1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerin sonuna konur:
♦ Garipciier’İ hatırlayalım: O. Veli, M. Cevdet, O. Rıfat.
2. Açıklamalardan Önce kullanılır
♦ Nesne ikiye ayrılır:
1. Belirtili nesne
2. Belirtisiz nesne.
3. Karşılıklı konuşmalardan ve aktarma sözlerden önce konur:
Yaşlı kadın sordu:
- Ne var kızım, niye geldin?
Atatürk: “İstikbal göklerdedir.” demiştir.
4. İki noktadan sonraki açıklama bağımsız bir cümle ise büyük harfle; iki noktadan sonraki açıklama örneklerden oluşuyorsa küçük harfle devam edilir.
•> Asla şunu unutma: Her insan sevilmeye değer.
•> Güzel şeyler almış: kazaklar, pantolonlar…
ÖDEV 3
İKİ NOKTA ( : )*Bir cümleden sonra açıklama yapılacaksa ya da örnek verilecekse iki nokta kullanılır.
C vitamini şu meyvelerde vardır: portakal, mandalina, elma…
Derneğimizin felsefesi şuydu: Haklının yanında ol, hakkını savun.
Not: İki noktadan sonra gelen kısım cümle oluşturuyorsa, bu kısım büyük harfle başlar. Örnek için sıralanan sözcüklerin büyük harfle başlatılmasına gerek yoktur.
*Tırnak içinde aktarılan sözlerden önce kullanılır.
Yanına gelen öğrenciye: “Dersler nasıl?” diye sordu.
*Aktarılan
Adam, öfkeli öfkeli:
-İki saattir nerdesin? Dedi.
*Tanıtılacak olan bir kavramdan sonra kullanılır.
Belirtili Nesne: Cümlede –i hal ekini alan nesnedir.
*Matematikte bölme işareti olarak kullanılabilir.
25:5=5
* “Uyarı, Not, Çözüm, Örnek” gibi ifadelerden sonra kullanılabilir.
ZARFLAR
ÖDEV 1Zarf (Belirteç) : İsimlerin varlıkları ya da kavramları karşıladığını, fiillerin ise hareketleri, oluşları karşıladığını belirtmiştik. Varlıkların nasıl belli nitelikleri varsa, fiillerin de belli nitelikleri vardır. İsmin niteliğini bildiren sözcüklere sıfat demiştik. Fiillerin niteliğini bildiren sözcüklere de zarf diyoruz.
“Güzel bir evde oturmak istiyorum.” cümlesinde “güzel” sözcüğü “ev” isminin niteliğini bildiriyor, onun nasıl olduğunu açıklıyor. Öyle ise bu sözcük sıfat görevindedir.
Aynı sözcük;
Bu ev
Kısaca zarflar fiillerle ilgili sözcüklerdir. Bunun dışında, sıfatın, adlaşmış sıfatın veya başka bir zarfın derecesini bildiren zarflar da vardır.
1. Durum Zarfları
Fiilin durumunu yani nasıl yapıldığını bildiren sözcüklerdir. Fiile sorulan “nasıl” sorusuna cevap verir.
O, hızlı koşardı. (Nasıl koşardı?)
Çok tatlı gülümsüyor. (Nasıl gülümsüyor?)
Bu günler zor geçecek. (Nasıl geçecek?)
cümlelerinde altı çizili sözler durum bildiren zarflardır. Bu sözcüklerden sonra isim gelseydi sözcükler sıfat olacaktı.
Zarfın mutlaka fiillerden önce gelmesi şart değildir. Zarfla fiil arasına başka sözcükler girebilir.
“Dışarıdan kesik kesik köpek havlamaları geliyordu.”
cümlesinde “kesik kesik” zarfıyla onun nitelediği fiil arasına başka öğe girmiştir. Elbette bu zarfın özelliğini değiştirmez.
2. Zaman Zarfı
Fiilin ne zaman yapıldığını bildiren sözcüklerdir. Fiile sorulan “ne zaman” sorusuna cevap verir.
Tatilden dün dönmüşler.
Akşama bizde toplanıyoruz.
Artık buradan gitmelisin.
cümlelerinde altı çizili sözcükler fiilin zamanını bildirdiklerinden zarf görevindedirler.
3. Yer - Yön Zarfı
Fiilin yöneldiği yeri bildiren sözcüklerdir. Fiile sorulan “nereye” sorusuna cevap verir ve ek almaz. Bu tür zarfların sayısı bellidir.
“Yukarı çık, ben de geliyorum.” cümlesinde, fiile “Nereye çık?” diye sorarsak, “yukarı” cevabı gelir. Ek de olmadığına göre yer - yön zarfıdır. Eğer cümle “Yukarıya çık.” şeklinde olsaydı, sözcük isim görevinde kullanılmış olacaktı.
Aşağı indi. Öte gitti.
Geri geldi. Beri geldi.
İleri gitti. Dışarı çıktı.
İçeri girdi.
cümlelerinde altı çizili sözcükler yer zarflarıdır.
4. Azlık - Çokluk (Miktar) Zarfları
Zarflar içinde çok değişik özellikler gösteren sözcüklerdir bunlar. Fiilin, sıfatın, zarfın, adlaşmış sıfatın miktarlarını bildirebilen geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu zarflar “ne kadar” sorusuna cevap verir.
“Pastadan biraz alabilir miyim?”
cümlesinde “alabilir miyim” fiiline “Ne kadar” sorusunu sorarsak “biraz” cevabı gelir. İşte fiilin miktarını bildiren bu sözcük zarftır.
Bu tür zarflar sıfata sorulan “ne kadar” sorusuna da cevap verebilir.
5. Soru Zarfı
Cümlelerde zarfları bulmak için kullandığımız sorular vardı. Bunların hepsi - nereye hariç - soru zarflarıdır.
Nasıl bu kadar güzel konuşuyor?
Gittiği yerden ne zaman dönecek?
Ne kadar hızlı yüzüyor?
Neden söz vermesine rağmen gelmiyor?
Ne gülüp duruyorsun iki saattir?
cümlelerinde altı çizili sözcüklerin hepsi soru zarfıdır.
ÖDEV 2
Eylemlerin, eylemimsilerin, sıfatların ya da kendi türünden olan kelimelerin anlamlarını türlü yönlerden (yer-yön, zaman, durum, miktar, soru) etkileyen; onları belirten, dereceleyen sözcüklere zarf denir.
Özellikleri
]Tek başlarına iken sıfatlar gibi isimden başka bir şey değildir. Zarf oldukları ancak cümlede belli olur.
]Cümlede genellikle zarf tümleci olarak kullanılır.
]Zarfların birçoğu sıfat ya da isim olarak da kullanılabildiği için sıfatların ve zarfların tanımı ve özellikleri iyi bilinerek bu fark ortaya konmalıdır. Sıfat isimden önce gelerek onu niteler veya belirtir. Ama zarf isimden önce gelmez.
Örnekler
B Bugün çok yürüdüm. (eylemden önce)
B Buraya yarın gelecekler. (eylemden önce)
İki eski dost akşama kadar sohbet etti. (eylemden önce)
Yarın da bayağı çok yürüyeceğiz (zarftan önce, eylemden önce)
En güzel sen konuştun. (zarftan önce, eylemden önce)
En doğru kararı vermeliyiz. (sıfattan önce)
Çok hararetli tartışmalar oldu. (sıfattan önce)
Dün hava daha soğuktu. (adlaşmış sıfattan önce)
Mevsimlerin en güzeli ilkbahardır. (adlaşmış sıfattan önce)
Dargın durarak bir şey kazanamazsın. (eylemimsiden önce)
hh