11. Turkce Ödevi

Konu : Birleşik kelimelerin yazımı
Ne zamana ? : 2 Aralık 2011 Cuma

BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI

a. Anlam kayması yoluyla kurulan bileşik sözcükler bitişik yazılır:

♦ Akbaba, suçiçeği, devetabanı

b. Ses değişimi yoluyla oluşmuş bileşik sözcükler bitişik yazılır:

♦ Güllaç (güllü aş)

♦ Kahvaltı (kahve altı)

♦ Niçin (ne için)

c. Tür değişmesi yoluyla oluşmuş bileşik sözcükler bitişik yazılır:

♦ mirasyedi, uyurgezer, sıkboğaz

d. Yardımcı birleşik eylemler, bileşme sırasında ses değişikliği olmuşsa bitişik; ses değişikliği olmamışsa ayrı yazılır:

hal-olmak

zan-etmek

seyir-etmek

kaytp-olmak

fark-etmek

muhtaç-olmak

-> hallolmak -> zannetmek -» seyretmek

-»kaybolmak -» fark etmek -»muhtaç olmak

e. Kurallı birleşik eylemler her zaman bitişik yazılın

anlayıvermek

görebilmek

uyuyakalmak

düşeyazmak

Anlamca kaynaşmış bileşik fiiler bitişik yazılır:

♦ vazgeçmek

♦ başvurmak

♦ hoşgörmek

HAZIRLAYAN : KEREM CÖMERT

KAYNAK :edebiyatsayfasi.com




Kerem'in(Kadakal) isteği üzerine başka bir kaynak :

Bitişik Yazılması Gereken Kelimeler:

1- Birleşen iki kelimede anlam kaymasına uğrayanlar. Hanımeli (bir bitki), kadıngöbeği (bir tatlı), devetabanı (bir bitki), aslanağzı (bir çiçek).
2- Bileşik kelimelerin bir kısmında sesli harf düşmesi meydana gelmiş olanlar. Pazartesi (pazar ertesi), kaynana (kayın ana), niçin (ne için).
3-Pekiştirilmiş sıfatlar. Sapsarı, sipsivri, dümdüz.
4-Yapı bakımından tam olarak birleşmiş, bileşik kelime halini almış bazı kelime ve deyimler. Zıpçıktı, çıtkırıldım, dedikodu, gecekondu, külbastı.
5- Farsçadan alınan (hane) kelimesi ile yapılan birleşik kelimeler. Kahvehane, çayhane, yatakhane.
6- Dilimizde bulunan bazı kelimeler, etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleri ile birleşirken ses fazlalaşması (kelimeler yabancıdır, asıllarına benzer duruma gelirler) meydana gelir. Affetmek, halletmek, hissetmek.
7- Dilimize yabancı dillerden girmiş, bugün çok kullandığımız bazı kelimeler etmek, eylemek, olmak yardımcı fiilleri ile birleşirken ikinci hecedeki sesli harflerini düşürürler (asılları gibi olurlar). Emir – emretmek, nakil- nakletmek, şükür o şükretmek, sabır -sabretmek.
8- (a-e-ı-i-u-ü) ekleri kullanılarak yapılmış bileşik fiiller. Uyuyakalmak, bakakalmak, yapabilmek, yazıvermek, öle-yazmak.
9- İki veya daha çok kelimeden meydana gelmiş Türkçe yer adları (İI, şehir, köy). Çanakkale, Eskişehir, Pınarbaşı
10- İki veya daha çok kelimeden meydana gelmiş mahalle ve semt adları. Çengelköy, Beşiktaş, Yenimahalle, Sarıyer.
11- Dağ, tepe, akarsu, göl, deniz adları. Uludağ, Kızıldeniz, Karasu, Acıgöl, Aksu.

Kaynak : bilgicik.com